ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ

Η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων δυνάμει του άρθρου 85 του ν.4199/2013 (Α’ 216) έχει ορισθεί στην Ελλάδα, από τον Οκτώβριο του 2013, ως η αρμόδια Εθνική Αρχή Ασφάλειας για τους Σιδηροδρόμους (Αρχή Ασφάλειας Σιδηροδρομικών Μεταφορών). Στο πλαίσιο αυτό εκτελεί, τουλάχιστον, τα καθήκοντα που αναφέρονται στο άρθρο 16 της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/798, τα οποία προβλέπονται, αναλύονται και εξειδικεύονται περαιτέρω στην εθνική νομοθεσία. Τα καθήκοντα αυτά σχετίζονται κυρίως με την ασφάλεια των σιδηροδρόμων καθώς επίσης και με τη διαλειτουργικότητα του σιδηροδρομικού συστήματος.

Ασφάλεια Σιδηροδρόμων

Η ασφάλεια των σιδηροδρόμων είναι ουσιώδης απαίτηση της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/798. Η ασφάλεια των σιδηροδρόμων  οφείλει να αναπτύσσεται, να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα και να βελτιώνεται συνεχώς. Οι διαχειριστές υποδομής και οι σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, που αποτελούν τους κύριους παράγοντες του σιδηροδρομικού συστήματος, φέρουν εξ ολοκλήρου την ευθύνη για την ασφάλεια του συστήματος, ο καθένας στο μέρος που του αναλογεί. Επιπρόσθετα, άλλοι συμμετέχοντες παράγοντες του σιδηροδρομικού συστήματος (υπεύθυνοι για τη συντήρηση φορείς, κάτοχοι οχημάτων, κατασκευαστές κ.α.) δεν απαλλάσσονται από τις ευθύνες τους για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους. Η κατοχή  ενιαίου πιστοποιητικού ασφάλειας αποτελεί προϋπόθεση για να επιτρέπεται σε μια σιδηροδρομική επιχείρηση η πρόσβαση στη σιδηροδρομική υποδομή, οι διαχειριστές υποδομής οι οποίοι έχουν την κύρια ευθύνη για τον ασφαλή σχεδιασμό, τη συντήρηση και τη λειτουργία του οικείου σιδηροδρομικού δικτύου, υπόκεινται σε έγκριση ασφάλειας ενώ οι υπεύθυνοι για τη συντήρηση φορείς οφείλουν να πιστοποιούνται για τις εμπορευματικές φορτάμαξες.

Σύμφωνα με τo σημείο 8 της Σύστασης (ΕΕ) 2019/780 της Επιτροπής «σχετικά με τις πρακτικές ρυθμίσεις έκδοσης των εγκρίσεων ασφάλειας στους διαχειριστές υποδομής και το σημείο 1.1 του Παραρτήματος ΙΙ της ανωτέρω Σύστασης το Τμήμα Ασφάλειας της Μονάδας Ασφάλειας και Διαλειτουργικότητας (ΜΑΣΔ) συνέταξε σχέδιο Διαδικασίας με τίτλο «Αξιολόγηση αίτησης Διαχειριστή Υποδομής (Δ.Υ.) για την έκδοση νέας ή ανανέωσης ή επικαιροποίησης Έγκρισης Ασφάλειας.

Σκοπός της Διαδικασίας είναι η καταγραφή όλων των απαιτούμενων ενεργειών, ώστε να επιτυγχάνεται η αποτελεσματική αξιολόγηση της αίτησης για την εμπρόθεσμη χορήγηση στον Δ.Υ. Έγκρισης Ασφάλειας, σύμφωνα με τις προθεσμίες που επιτάσσει η ευρωπαϊκή και η εθνική νομοθεσία. Η Διαδικασία εφαρμόζεται από τη ΡΑΣ και καλύπτει όλα τα στάδια από την υποβολή της σχετικής αίτησης έως και την έκδοση της σχετικής απόφασης από την Ολομέλεια της Αρχής.

Για να διαβάσετε τη διαδικασία πατήστε εδώ.

Με το νόμο ν. 4199/2013 (Α’216), η ΡΑΣ ασκεί τα καθήκοντα της Αρμόδιας Αρχής σχετικά με τις διεθνείς Σιδηροδρομικές Μεταφορές επικίνδυνων εμπορευμάτων (Κανονισμός RID).

Σύμφωνα με τον Κανονισμό RID, κάθε επιχείρηση, οι δραστηριότητες της οποίας περιλαμβάνουν τη μεταφορά ή τη σχετική συσκευασία, φόρτωση, πλήρωση ή εκφόρτωση επικίνδυνων εμπορευμάτων σιδηροδρομικώς θα διορίζει έναν ή περισσότερους Συμβούλους Ασφαλούς Μεταφοράς Επικίνδυνων Εμπορευμάτων (ΣΑΜΕΕ) για τη μεταφορά τους.

Οι ΣΑΜΕΕ είναι υπεύθυνοι για την αποφυγή κινδύνων εγγενών σε τέτοιες δραστηριότητες όσον αφορά σε άτομα, ιδιοκτησίες και στο περιβάλλον και διαθέτουν επαγγελματικό πιστοποιητικό εκπαίδευσης για την απόκτηση του οποίου, υπόκεινται σε εκπαίδευση και εξέταση εγκεκριμένη από τη ΡΑΣ. Για το λόγο αυτό η ΡΑΣ ορίζει φορείς παροχής κατάρτισης ΣΑΜΕΕ, κατόπιν αιτήσεώς τους, τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) ή Τεχνολογικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΤΕΙ) τεχνολογικής ή θετικής κατεύθυνσης που διαθέτουν τα απαιτούμενα από τον Κανονισμό προσόντα. Η διενέργεια των εξετάσεων ΣΑΜΕΕ γίνεται από τον εξεταστικό φορέα (πολυτεχνική σχολή ΑΕΙ), ο οποίος ορίζεται από τη ΡΑΣ για χρονική διάρκεια πέντε (5) ετών, ύστερα από εκδήλωση ενδιαφέροντος και υποβολή δικαιολογητικών/στοιχείων.

Οι ορισμένοι φορείς παροχής κατάρτισης ΣΑΜΕΕ στην Ελλάδα είναι:

  • Το Εργαστήριο Οχημάτων, Τομέα Μηχανολογικών Κατασκευών & Αυτομάτου Ελέγχου, της Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών, του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (Απόφαση Φ.102.3/46374/5081/16.07.2001 & Απόφαση 22352/15362/15.06.2012).
  • Το Εργαστήριο Στοιχείων Μηχανών και Μηχανολογικού Σχεδιασμού της Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΦΕΚ Β΄3713/2017).
  • Το Τμήμα Μηχανικών Τεχνολογίας Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου Τ.Ε. και Μηχανολόγων Μηχανικών Τ.Ε. του ΤΕΙ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (ΦΕΚ Β΄4508/2016).

Η ΡΑΣ έχει ορίσει το Εργαστήριο Στοιχείων Μηχανών & Δυναμικής της Σχολής Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου ως Εξεταστικό Φορέα Συμβούλων Ασφαλούς Μεταφοράς Επικίνδυνων Εμπορευμάτων, για τις σιδηροδρομικές μεταφορές όλων των κλάσεων πλην της κλάσης επτά (7) (ραδιενεργά υλικά), για όλη τη χώρα, για πέντε έτη σύμφωνα με το άρθρο 12 της K.Y.A. Γ5/145078/21.07.2021 (ΦΕΚ Β’ 3202/2021).

Η απόφαση έχει αναρτηθεί στο ΦΕΚ Β’ 1510/2022

Επίσης, η ΡΑΣ δύναται να συμμετέχει με στελέχη της στην Επιτροπή Εξετάσεων για την πιστοποίηση Συμβούλων Ασφαλούς Μεταφοράς Επικινδύνων Εμπορευμάτων (ΣΑΜΕΕ) κατά RID.

Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της η ΡΑΣ έχει εγκρίνει:

  • την ΚΑΠΑ ΡΟ ΕΛΛΑΣ ΕΠΕ (KR Hellas Limited) ως όργανο επιθεώρησης για τα Κεφάλαια 6.2 και 6.7 του Κανονισμού, για τη σιδηροδρομική μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων (RID) μεταξύ κρατών μελών της ΕΕ και τρίτων χωρών.
  • την HELLENIC TRAIN A.E. ως όργανο επιθεώρησης για τα Κεφάλαια 6.8 του Κανονισμού, για τη σιδηροδρομική μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων (RID).

Όσον αφορά τις απαιτήσεις για τα επικίνδυνα εμπορεύματα οι οποίες προέρχονται από τον Εκτελεστικό Κανονισμό (ΕΕ) 2019/773 σχετικά με την τεχνική προδιαγραφή διαλειτουργικότητας για το υποσύστημα «διεξαγωγή και διαχείριση της κυκλοφορίας» του σιδηροδρομικού συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης», προβλέπεται στο σημείο 4.2.3.4.3. του Παραρτήματος του Κανονισμού  ότι η σιδηροδρομική επιχείρηση καθορίζει τις διαδικασίες εκτέλεσης της μεταφοράς επικίνδυνων εμπορευμάτων. Οι διαδικασίες αυτές περιλαμβάνουν:

  • τις διατάξεις που καθορίζονται στην Οδηγία 2008/68/ΕΚ και στην Οδηγία 2010/35/ΕΕ, ανάλογα με την περίπτωση,
  • την ενημέρωση του μηχανοδηγού για την ύπαρξη και τη θέση επικίνδυνων εμπορευμάτων στην αμαξοστοιχία,
  • τις πληροφορίες που απαιτεί ο διαχειριστής υποδομής για τη μεταφορά επικίνδυνων εμπορευμάτων,
  • τον καθορισμό, από κοινού με τον διαχειριστή υποδομής, των γραμμών επικοινωνίας και τον προγραμματισμό ειδικών μέτρων σε περίπτωση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σχετικών με τα εμπορεύματα.

Περισσότερες πληροφορίες παρέχονται στους παρακάτω συνδέσμους:

Υπό διαμόρφωση

Πιστοποίηση Υπεύθυνου για τη Συντήρηση Φορέα (ΥΣΦ)

Η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) δυνάμει του ν. 4199/2013 (ΦΕΚ Α’ 216) και του ν.4632/2019 (ΦΕΚ Α’ 159) ασκεί τα καθήκοντα της Αρχής Ασφαλείας Σιδηροδρομικών Μεταφορών (Εθνική Αρχή για την Ασφάλεια (ΕΑΑ) των Σιδηροδρόμων / NSA). Στο πλαίσιο αυτό, η ΡΑΣ αναλαμβάνει και ασκεί, μεταξύ άλλων, την έκδοση, ανανέωση, τροποποίηση και ανάκληση πιστοποιητικών που χορηγήθηκαν σε Φορείς Υπεύθυνους για τη Συντήρηση (ΥΣΦ) οχημάτων.

Ουσιαστικά, η ΡΑΣ ασκεί τα καθήκοντα του  αρμόδιου Οργανισμό Πιστοποίησης των ΥΣΦ με το υπ’ αριθ. πιστοποιητικό EL/30/0020/001 (ECM CERTIFICATION BODY), σύμφωνα με το άρθρο 66 του ν. 4632/2019 (ΦΕΚ Α’ 159), όπως αυτά περιγράφονται στον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/779. Ο Κανονισμός αυτός αντικατέστησε στις 16/06/2020 τον Κανονισμό (ΕΕ) 445/2011.

Βάσει του ανωτέρω εν ισχύ Κανονισμού, η ΡΑΣ ως Φορέας Πιστοποίησης χορηγεί πιστοποιητικά ΥΣΦ μετά από αξιολόγηση της ικανότητας του αιτούντα ότι πληροί τις σχετικές απαιτήσεις του Παραρτήματος ΙΙ του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/779. Το εν λόγω πιστοποιητικό ισχύει για περίοδο πέντε (5) ετών. Για την εξασφάλιση της διαρκούς συμμόρφωσης του ΥΣΦ προς τις ισχύουσες απαιτήσεις, ο Κανονισμός περιλαμβάνει σύστημα επιτήρησης μετά τη λήψη του πιστοποιητικού.

Ο ΥΣΦ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για την ασφάλεια στο ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό σύστημα, διασφαλίζοντας ότι τα οχήματα για τα οποία είναι υπεύθυνος βρίσκονται σε ασφαλή κατάσταση λειτουργίας μέσω ενός συστήματος συντήρησης.

Το σύστημα πιστοποίησης παρέχει αποδεικτικά στοιχεία ευθύνης και ιχνηλασιμότητας της συντήρησης που πραγματοποιείται στα οχήματα. Καθορίζει επίσης μια διαδικασία πιστοποίησης που διασφαλίζει ένα διαφανές και δομημένο σύστημα διαχείρισης για λειτουργίες συντήρησης και συμβάλει στη μείωση του φόρτου και της επανάληψης των ελέγχων ή / και των ελέγχων σε ολόκληρο το σιδηροδρομικό τομέα.

Ο ERA δημοσιεύει τη λίστα των διαπιστευμένων και αναγνωρισμένων οργανισμών πιστοποίησης, καθώς και τα πιστοποιητικά ECM στη βάση δεδομένων ERADIS (https://eradis.era.europa.eu/safety_docs/ecm/certificates/default.aspx?DocType=1).

Η πιστοποίηση ΥΣΦ είναι υποχρεωτική για κάθε υπεύθυνο για τη συντήρηση φορέα:

α) υπεύθυνο για τη συντήρηση εμπορευματικών φορταμαξών, ή

β) ο οποίος δεν είναι σιδηροδρομική επιχείρηση ή διαχειριστής υποδομής που συντηρεί οχήματα αποκλειστικά για ίδιες λειτουργίες.

Κάθε φορέας υπεύθυνος για τη συντήρηση οχημάτων, πλην εκείνων που αναφέρονται στα παραπάνω εδάφια (α) και (β), μπορεί να υποβάλει αίτηση για πιστοποίηση ΥΣΦ.

Οποιοσδήποτε φορέας ή οργανισμός που αναλαμβάνει μία ή περισσότερες λειτουργίες συντήρησης κατά το άρθρο 14 παράγραφος 3 στοιχεία β), γ) και δ) της Οδηγίας 2016/798, όπως ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με το ν. 4632/2019, μπορεί να ζητήσει πιστοποίηση. Με την εν λόγω πιστοποίηση βεβαιώνεται ότι η συντήρηση που πραγματοποιεί ο ενδιαφερόμενος φορέας ή οργανισμός για μία ή περισσότερες από τις λειτουργίες αυτές συμμορφώνεται με τις σχετικές απαιτήσεις.

Το σύστημα συντήρησης συνίσταται στις εξής λειτουργίες:

α) λειτουργία διαχείρισης για την εποπτεία και το συντονισμό των λειτουργιών συντήρησης που αναφέρονται στις περιπτώσεις β΄ έως δ΄ και για τη διασφάλιση της κατάστασης ασφαλούς λειτουργίας του οχήματος στο σιδηροδρομικό σύστημα,

β) λειτουργία ανάπτυξης σε θέματα συντήρησης, στο πλαίσιο της οποίας πραγματοποιείται η διαχείριση της τεκμηρίωσης που αφορά τη συντήρηση, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης της διάταξης, με βάση το σχεδιασμό και τα λειτουργικά δεδομένα, καθώς και με βάση τις επιδόσεις και την αποκτώμενη εμπειρία,

γ) λειτουργία διαχείρισης της συντήρησης του στόλου για τη διαχείριση της απόσυρσης οχήματος για συντήρηση και της επαναφοράς του σε λειτουργία μετά τη συντήρηση,

δ) λειτουργία πραγματοποίησης της συντήρησης για την πραγματοποίηση της απαιτούμενης τεχνικής συντήρησης οχήματος ή τμημάτων αυτού, συμπεριλαμβανομένης της τεκμηρίωσης για τη διάθεση σε λειτουργία.

Ο υπεύθυνος για τη συντήρηση φορέας ασκεί ο ίδιος τη λειτουργία διαχείρισης, μπορεί όμως να αναθέσει τις λειτουργίες συντήρησης που αναφέρονται στις περιπτώσεις β) έως δ) ή τμήματα αυτών σε άλλα συμβαλλόμενα μέρη, όπως συνεργεία συντήρησης.

Ο υπεύθυνος για τη συντήρηση φορέας διασφαλίζει ότι όλες οι λειτουργίες όπως καθορίζονται στα στοιχεία α) έως δ) συμμορφώνονται με τις απαιτήσεις και τα κριτήρια αξιολόγησης που παρατίθενται στο παράρτημα III της Οδηγίας 2016/798. Τα συνεργεία συντήρησης εφαρμόζουν τα σχετικά τμήματα του εν λόγω παραρτήματος III όπως προσδιορίζονται στις εκτελεστικές πράξεις, σύμφωνα με την παράγραφο 8 στοιχείο α), που αντιστοιχούν στις λειτουργίες και τις δραστηριότητες που πρέπει να πιστοποιηθούν.

Τα πιστοποιητικά που έχουν εκδοθεί δυνάμει του Κανονισμού (ΕΕ) 445/2011 θεωρούνται ισοδύναμα με τα πιστοποιητικά που εκδίδονται με τον ισχύοντα Κανονισμό (ΕΕ) 2019/779 για την αρχική περίοδο ισχύος τους, ενώ στο άρθρο 15 του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/779, περιγράφονται οι μεταβατικές διατάξεις που έχουν θεσπιστεί για την ομαλή μετάβαση από τον προηγούμενο στον ισχύοντα Κανονισμό.

Στην Ελλάδα, η ΕΕΣΣΤΥ Α.Ε. είναι κάτοχος του υπ’ αριθμ. EL/31/0018/0001 πιστοποιητικού ΥΣΦ με πεδίο εφαρμογής όλες τις λειτουργίες του άρθρου 4.1 του Κανονισμού (ΕΕ) 445 / 2011 και ισχύ έως 10/10/2023. Στο τέλος του 2019, η ΕΕΣΣΤΥ Α.Ε. συγχωνεύτηκε και απορροφήθηκε από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ Α.Ε. Η ΤΡΑΙΝΟΣΕ Α.Ε. υπέβαλλε αίτηση στη ΡΑΣ για την επικαιροποίηση/τροποποίηση του πιστοποιητικού της  ΕΕΣΣΤΥ Α.Ε..

Περισσότερες λεπτομέρειες μπορείτε να διαβάσετε στη «Διαδικασία για τη χορήγηση του πιστοποιητικού και τη συμμόρφωση των υπευθύνων για τη συντήρηση φορέων (ΥΣΦ)».

Διαλειτουργικότητα Σιδηροδρομικού Συστήματος

Η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) κατ’ εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 85 του νόμου ν.4199/2013 (Α’ 216) «Δημόσιες υπεραστικές οδικές μεταφορές επιβατών-Ρυθμιστική Αρχή Επιβατικών Μεταφορών και άλλες διατάξεις», και πρόσφατα του άρθρου 68 του νόμου ν.4632/2019 (Α’ 159) «Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία των Οδηγιών 2016/797, 2016/798 και 2016/2370 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου» έχει ορισθεί στην Ελλάδα, ως η αρμόδια Εθνική Αρχή Ασφάλειας (ΕΑΑ) για τους Σιδηροδρόμους (Αρχή Ασφάλειας Σιδηροδρομικών Μεταφορών).

Στο πλαίσιο αυτό, η ΡΑΣ εκτελεί τις αρμοδιότητες της (ΕΑΑ), όπως αυτές περιγράφονται στη νέα Οδηγία για τη Διαλειτουργικότητα ΕΕ/2016/797, και ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία με το ν. 4632/2019 (ΦΕΚ Α 159/14/10/2019) καθώς και στις ΥΑ ΑΣ 16.4/οικ.24863 /2723, (ΦΕΚ Β 1812/08.06.2012), ΥΑ ΑΣ16.2/22932/183 (ΦΕΚ Β 2195/07.06.2019).

  1. Ορισμός – Σκοπός

Σύμφωνα με το ν. 4632/2019, διαλειτουργικότητα είναι «η ικανότητα του σιδηροδρομικού συστήματος να επιτρέπει την ασφαλή και αδιάκοπη κυκλοφορία αμαξοστοιχιών, οι οποίες επιτυγχάνουν τα απαιτούμενα επίπεδα επίδοσης». Στο πλαίσιο αυτό, συμβάλει στο μέγιστο επίπεδο τεχνικής εναρμόνισης, στη διευκόλυνση, βελτίωση και ανάπτυξη των υπηρεσιών σιδηροδρομικών μεταφορών και στη σταδιακή επίτευξη της εσωτερικής αγοράς.

Το ενωσιακό σιδηροδρομικό σύστημα, τα υποσυστήματα από τα οποία αποτελείται καθώς επίσης και τα στοιχεία διαλειτουργικότητας συμπεριλαμβανομένων των διεπαφών, οφείλουν να πληρούν τις σχετικές βασικές απαιτήσεις όπως αυτές αναλύονται στο Παράρτημα ΙΙΙ του άρθ. 52 του ν. 4632/2019.

Η διάκριση του σιδηροδρομικού συστήματος σε υποσυστήματα και ο προσδιορισμός των προδιαγραφών που αυτά οφείλουν να πληρούν επιτυγχάνεται μέσω των Τεχνικών Προδιαγραφών Διαλειτουργικότητας (ΤΠΔ), για την ομοιόμορφη ικανοποίηση των βασικών απαιτήσεων από όλα τα ευρωπαϊκά δίκτυα και τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις των κρατών – μελών της ΕΕ.

  1. 4ο Σιδηροδρομικό Πακέτο

Έως τις 15 Ιουνίου 2019, για την επίτευξη της διαλειτουργικότητας του σιδηροδρομικού συστήματος είχε εφαρμογή η Οδηγία για τη Διαλειτουργικότητα 2008/57/ΕΚ, όπως ενσωματώθηκε στο ελληνικό δίκαιο με το π.δ. 104/2010 και τις τροποποιήσεις του και εξειδικεύτηκε με την ΥΑ ΑΣ 16.4/οικ.24863 /2723 (ΦΕΚ Β’ 1812/ 08.06.2012).

Το 4ο  Σιδηροδρομικό Πακέτο προτάθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τον Ιανουάριο του 2013. Πρόκειται για μία δέσμη μέτρων που στοχεύει να κάνει τους ευρωπαϊκούς σιδηροδρόμους περισσότερο ελκυστικούς, καινοτόμους, αποδοτικούς και ανταγωνιστικούς έναντι άλλων μέσων μαζικής μεταφοράς. Περιλαμβάνει ένα σύνολο νομοθετικών κειμένων που αποσκοπούν στην ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς των σιδηροδρομικών υπηρεσιών (Ενιαίος Ευρωπαϊκός Σιδηροδρομικός Χώρος), στην παροχή καλύτερης ποιότητας υπηρεσιών καθώς και περισσότερων επιλογών προς τους επιβάτες.

Από τις 16 Ιουνίου 2019, o Οργανισμός Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ERA) εισάγει μια νέα εποχή ενιαίων και απλουστευμένων διαδικασιών έγκρισης και πιστοποίησης στην Ευρώπη. Ο ERA αναλαμβάνει πλέον την ευθύνη για την έγκριση οχημάτων που λειτουργούν σε περισσότερα από ένα κράτη μέλη και διασφαλίζει την εναρμονισμένη εφαρμογή του συστήματος ERTMS στην Ένωση.

Στο πλαίσιο του 4ου Σ.Π. δίνεται η δυνατότητα στα κράτη – μέλη να αποφασίσουν για το χρόνο εναρμόνισης της νέας νομοθεσίας στο εθνικό τους δίκαιο, επιλέγοντας μεταξύ 15/06/2019 και 15/06/2020.  Η Ελλάδα συγκαταλέγεται μεταξύ των χωρών που ​​υιοθέτησαν το νέο καθεστώς τον Ιούνιο του 2019, δηλαδή την Οδηγία (ΕΕ) 2016/797 και τον Εκτελεστικό Κανονισμό (ΕΕ) 2018/545.

Οι Τεχνικές Προδιαγραφές Διαλειτουργικότητας (ΤΠΔ) καθορίζουν τα τεχνικά και επιχειρησιακά πρότυπα που πρέπει να πληρούνται από κάθε υποσύστημα ή τμήμα του υποσυστήματος, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι βασικές απαιτήσεις και να εξασφαλιστεί η διαλειτουργικότητα του σιδηροδρομικού συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η οδηγία (ΕΕ) 2016/797 ορίζει τα υποσυστήματα, είτε δομικά είτε λειτουργικά, που αποτελούν μέρος του σιδηροδρομικού συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Για καθένα από αυτά τα υποσυστήματα πρέπει να καθοριστούν οι βασικές απαιτήσεις και να προσδιοριστούν οι τεχνικές προδιαγραφές, ιδίως όσον αφορά τα συστατικά στοιχεία και τις διεπαφές, προκειμένου να ικανοποιηθούν αυτές οι βασικές απαιτήσεις. Οι βασικές απαιτήσεις μπορούν να συνοψιστούν ως ασφάλεια, αξιοπιστία και διαθεσιμότητα, υγεία, προστασία του περιβάλλοντος, τεχνική συμβατότητα και προσβασιμότητα.

Οι ΤΠΔ των υποσυστημάτων είναι οι ακόλουθες:

  • για το υποσύστημα «Τροχαίο υλικό – Μηχανές και επιβατικό τροχαίο υλικό» του σιδηροδρομικού Συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κανονισμός (ΕΕ) 1302/2014, όπως ισχύει ).
  • για το υποσύστημα «Τροχαίο υλικό – Θόρυβος» του σιδηροδρομικού Συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κανονισμός (ΕΕ) 1304/2014, όπως ισχύει).
  • για το υποσύστημα «Τροχαίο υλικό – Εμπορευματικές Φορτάμαξες» του σιδηροδρομικού Συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κανονισμός (ΕΕ) 321/2013, όπως ισχύει).
  • για το υποσύστημα «Υποδομή» του σιδηροδρομικού Συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κανονισμός (ΕΕ) 1299/2014, όπως ισχύει).
  • για το υποσύστημα «Ενέργεια» του σιδηροδρομικού Συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κανονισμός (ΕΕ) 1301/2014, όπως ισχύει).
  • για το υποσύστημα «Έλεγχος – χειρισμός και σηματοδότηση» του σιδηροδρομικού Συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κανονισμός (ΕΕ) 2016/919, όπως ισχύει).
  • για την προσβασιμότητα του σιδηροδρομικού Συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα άτομα με αναπηρία και άτομα με μειωμένη κινητικότητα (Κανονισμός (ΕΕ) 1300/2014, όπως ισχύει).
  • για το υποσύστημα «Διεξαγωγή και διαχείριση της κυκλοφορίας» του σιδηροδρομικού Συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κανονισμός (ΕΕ) 2015/995, όπως ισχύει).
  • για το υποσύστημα «Τηλεματικές εφαρμογές για εμπορευματικές μεταφορές» του σιδηροδρομικού Συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κανονισμός (ΕΕ) 1305/2014, όπως ισχύει).
  • για το υποσύστημα «Τηλεπληροφορικές εφαρμογές για επιβατικές υπηρεσίες» του σιδηροδρομικού Συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κανονισμός (ΕΕ) 454/2011, όπως ισχύει).
  • για την «Ασφάλεια στις σιδηροδρομικές σήραγγες» του σιδηροδρομικού Συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κανονισμός (ΕΕ) 1303/2014, όπως ισχύει).

Οι ΤΠΔ και οι σχετικοί Οδηγοί Εφαρμογής τους είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα του Οργανισμού Σιδηροδρόμων της ΕΕ (ERA), πατώντας εδώ.

Οι εθνικοί κανόνες αναφέρονται σε όλους τους δεσμευτικούς κανόνες που θεσπίζονται σε ένα κράτος μέλος, ανεξαρτήτως του φορέα που τις εκδίδει, οι οποίοι περιέχουν σιδηροδρομικές απαιτήσεις ασφαλείας ή τεχνικές απαιτήσεις διαφορετικές από εκείνες που ορίζονται από τους κανόνες της Ένωσης ή από διεθνείς κανόνες και εφαρμόζονται στο συγκεκριμένο κράτος μέλος στις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, στους διαχειριστές υποδομής ή τρίτα μέρη.

Οι εθνικοί κανόνες μπορούν να εφαρμόζονται επιπλέον των ευρωπαϊκών κανόνων μόνο υπό ορισμένους όρους:

  • Τεχνική συμβατότητα: για να εξασφαλιστεί η τεχνική συμβατότητα με το παλαιό σιδηροδρομικό σύστημα όπου δεν έχει σχεδιαστεί και κατασκευαστεί σύμφωνα με τις ΤΠΔ.
  • Ειδικές περιπτώσεις: όπου απαιτούνται ειδικές διατάξεις στις ΤΠΔ, είτε προσωρινές είτε μόνιμες, για οποιοδήποτε τμήμα του σιδηροδρομικού συστήματος.
  • Ανοικτά σημεία: όπου ένας εθνικός κανόνας παρέχει μια λύση για το ανοικτό σημείο.

Όλοι οι ισχύοντες εθνικοί κανόνες είναι διαθέσιμοι στο κοινό:

  • Οι ισχύοντες εθνικοί κανόνες για την έγκριση του οχήματος δημοσιεύονται στη βάση δεδομένων των εγγράφων αναφοράς (RDD).
  • Οι εφαρμοστέοι εθνικοί κανόνες για την έγκριση των σταθερών εγκαταστάσεων διατίθενται στη βάση NOTIF-IT https://webgate.ec.europa.eu/risdb/home.do.

Οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση ακολουθούν πλέον μία ενιαία και ολοκληρωμένη διαδικασία για την απόκτηση εγκρίσεων οχημάτων, ή προέγκρισης του συστήματος ERTMS. Από τις 16 Ιουνίου 2019 και μετά, οι ενδιαφερόμενοι οφείλουν να υποβάλουν αίτηση μέσω της πλατφόρμας One-Stop Shop (OSS) https://oss.era.europa.eu/logon.html.

Μετά την παραλαβή της αίτησης, ο ERA αναθέτει το έργο σε έναν υπεύθυνο έργου ο οποίος έρχεται σε απευθείας επαφή με τον αιτούντα και τον συμβουλεύει καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδικασίας. Κάθε αίτηση αξιολογείται από ομάδα εμπειρογνωμόνων. Πρόκειται δηλαδή για ουσιαστική αλλαγή στο καθεστώς της έγκρισης σε λειτουργία υποσυστημάτων στο ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό σύστημα.

Σε περίπτωση που η αίτηση αφορά έγκριση τύπου οχήματος ή οχήματος για διάθεση στην αγορά για περιοχή χρήσης μόνο την Ελλάδα, ο αιτών έχει τη δυνατότητα να επιλέξει, μέσω της πλατφόρμας, αν η έγκριση θα χορηγηθεί από τον ERA ή από τη ΡΑΣ.

Τα υποσυστήματα ενέργειας, υποδομής και παρατρόχιου ελέγχου-χειρισμού και σηματοδότησης, τίθενται σε λειτουργία μόνο εάν έχουν σχεδιασθεί, κατασκευασθεί και εγκατασταθεί κατά τρόπο που να πληρούν τις βασικές απαιτήσεις και έχει ληφθεί η σχετική έγκριση από τη ΡΑΣ. Η διαδικασία και τα δικαιολογητικά που απαιτούνται αναφέρονται στο άρθρ. 18 του ν.4632/2019 και εξειδικεύονται στις «Κατευθυντήριες γραμμές υποβολής αιτήσεων για την έγκριση θέσης σε λειτουργία Σταθερών Εγκαταστάσεων καθώς και ενδιάμεσης άδειας θέσης σε λειτουργία – χρήση, μερών δομικών υποσυστημάτων που περιλαμβάνονται σε αυτοτελή τμήματα έργου τα οποία τίθενται σε χρήση με τη διενέργεια Διοικητικής Παραλαβής για Χρήση». Ο αιτών υποβάλλει αίτηση για έγκριση της θέσης σταθερών εγκαταστάσεων σε λειτουργία απευθείας στη ΡΑΣ.

Στην περίπτωση των παρατρόχιων υποσυστημάτων ελέγχου-χειρισμού και σηματοδότησης (άρθ. 19 του ν. 4632/2019) που περιλαμβάνουν το Ευρωπαϊκό Σύστημα Ελέγχου Αμαξοστοιχιών (ETCS) και/ή το Παγκόσμιο Σύστημα Κινητών Επικοινωνιών Σιδηροδρόμων (GSM-R), απαιτείται θετική απόφαση του ERA (προέγκριση) πριν από κάθε πρόσκληση υποβολής προσφορών, ώστε να  επαληθευθεί  ότι οι εξεταζόμενες τεχνικές λύσεις συμμορφώνονται πλήρως με τις σχετικές ΤΠΔ και να διασφαλιστεί η εναρμονισμένη εφαρμογή του ERTMS και της διαλειτουργικότητας σε επίπεδο Ένωσης.

Το ύψος του παραβόλου που συνοδεύει την αίτηση για την έγκριση της θέσης σταθερών εγκαταστάσεων σε λειτουργία, καθορίζεται στην ΚΥΑ ΑΣ 16.4/87235/104 (ΦΕΚ 1517/Β’/04.05.2018).

Για την προέγκριση του παρατρόχιου υποσυστήματος ελέγχου-χειρισμού και σηματοδότησης και επικοινωνιών από τον ERA έχουν εφαρμογή τα τέλη και οι επιβαρύνσεις του άρθ. 3 του Εκτελεστικού Κανονισμού (ΕΕ) 2018/764.

Όχημα διατίθεται στην αγορά μόνο αφού λάβει έγκριση οχήματος για διάθεση στην αγορά, που εκδίδεται από τον ERA για περιοχή χρήσης σε ένα ή περισσότερα κράτη μέλη. Εναλλακτικά, στην περίπτωση που η περιοχή χρήσης περιορίζεται αποκλειστικά εντός της ελληνικής επικράτειας η ΡΑΣ δύναται, ιδία ευθύνη και εφόσον το ζητεί ο αιτών, να εκδίδει  έγκρισης του οχήματος για διάθεση στην αγορά.

 Ο αιτών υποβάλλει αίτηση για έγκριση της οχήματος για διάθεση στην αγορά μέσω της πλατφόρμας OSS, προσδιορίζοντας την περιοχή χρήσης του οχήματος. Η διαδικασία και τα δικαιολογητικά που απαιτούνται αναφέρονται στα άρθ. 21 και 24 του ν. 4632/2019, στον Εκτελεστικό Κανονισμό (ΕΕ) 2018/545, ενώ εξειδικεύονται στα άρθ. 5-11, κατά περίπτωση, της ΥΑ ΑΣ 16.4/οικ.24863 /2723. Για την υποβολή της αίτησης λαμβάνονται υπόψη οι «Κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη γλωσσική πολιτική, τις διατάξεις επικοινωνίας και άλλα γενικά θέματα για τη Διαδικασία Έγκρισης Οχήματος για διάθεση στην αγορά.

Αν η περιοχή χρήσης περιορίζεται εντός της Ελλάδος και σε περίπτωση μη εφαρμογής μιας ή περισσότερων ΤΠΔ ή μερών αυτών, η ΡΑΣ εκδίδει την έγκριση οχήματος μόνο μετά την εφαρμογή της διαδικασίας του άρθ. 7 του ν. 4632/2019.

Σε περίπτωση ανακαίνισης ή αναβάθμισης υφιστάμενων οχημάτων, τα οποία ήδη διαθέτουν έγκριση για διάθεση στην αγορά, απαιτείται νέα έγκριση οχήματος για διάθεση στην αγορά, όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις της παρ. 11 του άρθ. 21 του ν. 4632/2016.

Το ύψος του παραβόλου που συνοδεύει την αίτηση για την έγκριση οχήματος για διάθεση στην αγορά στο ελληνικό δίκτυο, καθορίζεται στην  ΚΥΑ ΑΣ 16.4/87235/104 (ΦΕΚ 1517/Β’/04.05.2018).

Στην περίπτωση έγκρισης σε περισσότερα από ένα κράτη μέλη για τα τέλη και τις επιβαρύνσεις έχει εφαρμογή το άρθ. 3 του Εκτελεστικού Κανονισμού (ΕΕ) 2018/764.

Τα κινητά υποσυστήματα, δηλαδή το υποσύστημα τροχαίου υλικού και το εποχούμενο υποσύστημα ελέγχου-χειρισμού και σηματοδότησης, διατίθενται στην αγορά από τον αιτούντα μόνο αν έχουν σχεδιαστεί, κατασκευαστεί και εγκατασταθεί κατά τρόπο που να πληρούν τις βασικές απαιτήσεις σύμφωνα με το άρθ. 20 του ν. 4632/2019.

Για τη σύνταξη της δήλωσης επαλήθευσης «ΕΚ» που απαιτείται για τη διάθεση στην αγορά και τη θέση σε λειτουργία ενός υποσυστήματος, ο αιτών ζητεί από τον οργανισμό ή τους οργανισμούς αξιολόγησης της συμμόρφωσης που επέλεξε για τον συγκεκριμένο σκοπό, να εφαρμόσουν τη διαδικασία επαλήθευσης «ΕΚ».

Ως «επαλήθευση “ΕΚ”» νοείται η διαδικασία που διενεργεί ο αιτών για να αποδεικνύεται ότι πληρούνται οι σχετικές με υποσύστημα απαιτήσεις του σχετικού ενωσιακού δικαίου, συμπεριλαμβανομένων τυχόν σχετικών εθνικών κανόνων, και ότι μπορεί να εγκριθεί η θέση του υποσυστήματος σε λειτουργία.

ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΜΕΝΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ (NoBos)

Οι κοινοποιημένοι οργανισμοί είναι αναρτημένοι στην παρακάτω ιστοσελίδα:

http://ec.europa.eu/growth/tools-databases/nando/index.cfm?fuseaction        =directive.notifiedbody&dir_id=30

ΟΡΙΣΜΕΝΟΙ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ (DeBos)

Οι ορισμένοι οργανισμοί, συμπεριλαμβανομένων των οργανισμών που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, είναι αναρτημένοι στην παρακάτω ιστοσελίδα:

https://rdd.era.europa.eu/rdd/ReportsMangementPage.aspx?reportpath=%252FReports_RDD%252FNRD%252F2.%2520Reports%2520for%2520additional%2520information%252FList%2520of%2520DeBos&page=1&sortname=id&sortorder=asc&rowNum=1000&selrow=6&selGrid=MainContent_grdReports_GRID

ΦΟΡΕΙΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟΤΗΤΑΣ (AsBos)

Όπου απαιτείται από τη νομοθεσία, έχει εφαρμογή ο Εκτελεστικός Κανονισμός (ΕΕ) 402/2013, σχετικά με την κοινή μέθοδο Ασφαλείας (ΚΜΑ) για την αξιολόγηση και την εκτίμηση της επικινδυνότητας, λόγω των επιπτώσεων που επιφέρει μια αλλαγή τεχνικής, λειτουργικής ή οργανωτικής φύσης στο σιδηροδρομικό σύστημα.  Ο Φορέας Εκτίμησης διεξάγει ανεξάρτητη εκτίμηση της καταλληλότητας τόσο της διαδικασίας διαχείρισης της επικινδυνότητας, όσο και των αποτελεσμάτων της.

Οι φορείς εκτίμησης επικινδυνότητας, συμπεριλαμβανομένων των φορέων που έχουν διαπιστευθεί στη χώρα μας, είναι αναρτημένοι στην παρακάτω ιστοσελίδα: https://eradis.era.europa.eu/safety_docs/assessments/bodies/search_results.aspx

Έως ότου λειτουργήσει το ευρωπαϊκό μητρώο οχημάτων που αναφέρεται στην παρ. 5 του άρθρου 47 της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/797, η ΡΑΣ τηρεί εθνικό μητρώο οχημάτων, σύμφωνα με το άρθ. 46 του ν. 4632/2019.

Ο κάτοχος δηλώνει αμέσως στη ΡΑΣ οποιαδήποτε τροποποίηση των δεδομένων που είναι καταχωρισμένα στο μητρώο οχημάτων, την καταστροφή οχήματος ή την απόφασή του να μην καταχωρίζει πλέον ένα όχημα.

Ο διαχειριστής υποδομής δημοσιεύει μητρώο υποδομής που περιέχει τις τιμές των παραμέτρων του δικτύου για κάθε συναφές υποσύστημα ή μέρος υποσυστήματος, όπως ορίζεται στη σχετική ΤΠΔ.

Οι τιμές των παραμέτρων που καταγράφονται στο μητρώο υποδομής χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με τις τιμές των παραμέτρων που καταγράφονται στην έγκριση οχήματος για τη διάθεση στην αγορά, προκειμένου να ελεγχθεί η τεχνική συμβατότητα μεταξύ οχήματος και δικτύου.

Το μητρώο υποδομής μπορεί να αναφέρει προϋποθέσεις για τη χρήση σταθερών εγκαταστάσεων και άλλους περιορισμούς.

Ο διαχειριστής υποδομής διασφαλίζει ότι το μητρώο υποδομής είναι επικαιροποιημένο, σύμφωνα με την εκτελεστική πράξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη Διαλειτουργικότητα περιέχονται στον ιστότοπο του Οργανισμού Σιδηροδρόμων της ΕΕ (ERA) https://www.era.europa.eu/

X