Σκοπός, γενικοί στόχοι και τρόπος υλοποίησης του Σχεδίου Εποπτείας της ΡΑΣ για το έτος 2023 – Μονάδα Ασφάλειας Σιδηροδρόμων & Διαλειτουργικότητας

Η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) με την υπ. αριθμ. 1332/05.05.2023 Απόφασή της ενέκρινε το ετήσιο πρόγραμμα εποπτικών δραστηριοτήτων της – Σχέδιο Εποπτείας – στον τομέα της ασφάλειας σιδηροδρόμων και της διαλειτουργικότητας για το έτος 2023. Το εν λόγω Σχέδιο Εποπτείας μπορείτε να το δείτε εδώ.

Για την κατάρτιση του Σχεδίου Εποπτείας λαμβάνονται υπόψη οι διατάξεις του Κατ’ Εξουσιοδότηση Κανονισμού (ΕΕ) 2018/761, του κανονιστικού πλαισίου εποπτείας της ΡΑΣ [Υπ. αριθμ. 5791/29-05-2017 Απόφαση της ΡΑΣ (Β’ 2158)], καθώς και οι προβλέψεις της εγκεκριμένης από τη ΡΑΣ «Στρατηγικής για την Εποπτεία» για την τριετία 2023-2025.

Σκοπός του Σχεδίου Εποπτείας είναι ο προγραμματισμός της παρακολούθησης των επιδόσεων ασφάλειας μετά τη χορήγηση Πιστοποιητικών Ασφάλειας Σιδηροδρομικών Επιχειρήσεων (ΣΕ), Έγκρισης Ασφάλειας Διαχειριστή Υποδομής (ΔΥ), Πιστοποιητικού Υπεύθυνου Φορέα για τη Συντήρηση (ΥΣΦ) σιδηροδρομικών οχημάτων και Αναγνώρισης Εκπαιδευτικού Κέντρου Μηχανοδηγών και Υποψηφίων Μηχανοδηγών.

Οι γενικοί στόχοι των εποπτικών δραστηριοτήτων της ΡΑΣ οι οποίες εμπεριέχονται στο Σχέδιο Εποπτείας για το 2023 επικεντρώνονται, βάσει διακινδύνευσης (risk based), στους παρακάτω στοχευμένους τομείς, όπως εξάλλου καθορίζονται στην Στρατηγική της ΡΑΣ για την Εποπτεία για την τριετία 2023-2025:

Τομείς εποπτείας ΔΥ
a. Διεξαγωγή και διαχείριση της κυκλοφορίας: Θα πραγματοποιηθεί επιθεώρηση για τη διεξαγωγή και διαχείριση της κυκλοφορίας από τον ΔΥ σε σταθμό / ΚΕΚ και για τους δύο τρόπους, με τους οποίους αυτή πραγματοποιείται: α) με τηλεδιοίκηση και β) μέσω Σταθμάρχη και Κλειδούχου. Το τελευταίο χρονικό διάστημα έχουν συμβάντα/εκτροχιασμοί αμαξοστοιχιών, που οφείλονταν σε ανθρώπινο παράγοντα (λάθος χειρισμού Σταθμάρχη), καθώς και παρατηρήθηκαν επαναλαμβανόμενα τεχνικά προβλήματα στις αλλαγές τροχιάς. Η ασφάλεια της διεξαγωγής και διαχείρισης της κυκλοφορίας είναι υψίστης προτεραιότητας.
b. Έλεγχος μέτρων για την αποφυγή περιστατικών ηλεκτροπληξίας στο ΣΣ ΜΕΖΟΥΡΛΟΥ ΛΑΡΙΣΑΣ: Θα πραγματοποιηθεί εποπτεία για τη λήψη μέτρων από τον ΔΥ για την αποφυγή περιστατικών ηλεκτροπληξίας σε ΣΣ, των οποίων η φύλαξη είναι στην ευθύνη του ΔΥ λόγω του θανατηφόρου περιστατικού λόγω ηλεκτροπληξίας στο ΣΣ Μεζούρλου.

Τομείς εποπτείας ΣΕ
a. Αναμόρφωση Γενικού Κανονισμού Κινήσεως (ΓΚΚ): Με την αναμόρφωση του ΓΚΚ ενσωματώθηκαν σημαντικές διατάξεις που απορρέουν από τον κανονισμό (ΕΕ) 995/2015 και αλλαγές που αφορούν κυρίως στις υποχρεώσεις και ευθύνες που αναλαμβάνουν οι ΣΕ για την εκτέλεση δραστηριοτήτων, οι οποίες παραδοσιακά εκτελούνταν από το ΔΥ.Με την ανωτέρω τροποποίηση οι Σ.Ε. υποχρεώθηκαν να συντάξουν και να εντάξουν στο οικείο ΣΔΑ όλες τις αναγκαίες διαδικασίες / κανόνες όπως ενδεικτικά αναφέρεται στους κανόνες σύνθεσης αμαξοστοιχίας (άρθρο 4.2.2.5 του Παραρτήματος του Κανονισμού (ΕΕ) 995/2015), στους ελέγχους και τις δοκιμές πριν την αναχώρηση της αμαξοστοιχίας (άρθρο 4.2.3.3.1 του Παραρτήματος του Κανονισμού (ΕΕ) 995/2015), στους κανόνες βάσει των οποίων κατά τη λειτουργία κάθε αμαξοστοιχίας επιτυγχάνονται τουλάχιστον οι αναγκαίες επιδόσεις πέδησης (άρθρο 4.2.2.6.2 του Παραρτήματος του Κανονισμού (ΕΕ) 995/2015), στο Εγχειρίδιο του Μηχανοδηγού (άρθρο 4.2.1.2.1 του Παραρτήματος του Κανονισμού (ΕΕ) 995/2015) κ.α.Η ανωτέρω αλλαγή του θεσμικού πλαισίου δημιουργεί αυξημένες απαιτήσεις στις Σ.Ε. όσον αφορά την ασφαλή και ορθή λειτουργία του σιδηροδρομικού συστήματος. Για την συμμόρφωσή των Σ.Ε. με τις αλλαγές που εισαγάγει ο τροποποιημένος Κανονισμός θα πραγματοποιηθούν έλεγχοι στην προετοιμασία πριν την αναχώρηση της αμαξοστοιχίας καθώς και έλεγχος επί του τρένου στη ΣΕ GFR .

b. Εφαρμογή των σχετικών Κοινών Μεθόδων Ασφάλειας (ΚΜΑ) που αναφέρονται στο άρθρο 6 της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/798: Κάθε σιδηροδρομικός οργανισμός είναι υποχρεωμένος να διαθέτει και να εφαρμόζει διαδικασία παρακολούθησης των συστημάτων διαχείρισης ασφάλειας μετά την χορήγηση των σχετικών πιστοποιητικών και εγκρίσεων ασφάλειας σύμφωνα με τον Κανονισμό 1078/2012/ΕΕ. Με την ανωτέρω διαδικασία εξασφαλίζεται η συνεχής επίτευξη των επιδόσεων ασφαλείας του σιδηροδρομικού συστήματος και για το λόγο αυτό θα αποτελέσει πεδίο εποπτικής δραστηριότητας για τη HELLENIC TRAIN και τη RAIL CARGO.

c. Εφαρμογή Κανονισμού (ΕΕ) 402/2013 με τον οποίο θεσπίστηκε αναθεωρημένη κοινή μέθοδο ασφάλειας (ΚΜΑ) για την αξιολόγηση και την εκτίμηση της επικινδυνότητας: Η εφαρμογή του Κανονισμού (ΕΕ) 402/2013 με τον οποίο θεσπίστηκε αναθεωρημένη κοινή μέθοδο ασφάλειας (ΚΜΑ) για την αξιολόγηση και την εκτίμηση της επικινδυνότητας αποτελεί υποχρέωση των σιδηροδρομικών οργανισμών. Η τήρηση της εφαρμογής του κανονισμού 402/2013 από την Σ.Ε HELLENIC TRAIN και τη RAIL CARGO θα αποτελέσει και φέτος πεδίο εποπτικής δραστηριότητας. Η ένταξη της συγκεκριμένης εποπτικής δραστηριότητας στο Σχέδιο Εποπτείας του 2023 αποτελεί δράση της ΡΑΣ στην μη συμμόρφωση που καταγράφηκε από Ομάδα Ελέγχου του ERA κατά τον έλεγχο της ΡΑΣ τον Ιούνιο 2022, η οποία όμως συνεχίζεται λόγω της σπουδαιότητάς της για την προώθηση της κουλτούρας της ασφάλειας στο σύνολο των σιδηροδρομικών οργανισμών.

d. Σύστημα διαχείρισης ασφάλειας: H χορήγηση Ενιαίου Πιστοποιητικού Ασφάλειας στην ΣΕ ΣΤΑΣΥ επιφέρει την ανάγκη πραγματοποίησης ελέγχου του ΣΔΑ. Σκοπός του ελέγχου είναι η συμμόρφωσή της με το κεφάλαιο «5. Λειτουργία» καθώς και η εξέταση της προόδου υλοποίησης των διορθωτικών ενεργειών για την εξάλειψη των προβληματικών σημείων που εντοπίσθηκαν κατά την αξιολόγηση της αίτησης για την απόκτηση Ενιαίου Πιστοποιητικού Ασφάλειας.

3. Τομείς εποπτείας Υπεύθυνων για τη Συντήρηση Φορέων (ΥΣΦ)

Θα πραγματοποιηθεί η απαιτούμενη από τον Εκτελεστικό Κανονισμό (ΕΕ) 2019/779 ετήσια περιοδική επιθεώρηση επιτήρησης του εφαρμοζόμενου Συστήματος Συντήρησης σιδηροδρομικών οχημάτων των ΣΕ HELLENIC TRAIN και ΣΤΑΣΥ και του ΔΥ ΟΣΕ. Οι τομείς που θα ελεγχθούν εστιάζονται στην ανασκόπηση του Συστήματος Συντήρησης από τη Διοίκηση, τις εσωτερικές επιθεωρήσεις, στην εκπαίδευση και στην επάρκεια του προσωπικού, στο περιεχόμενο και τις πληροφορίες από την προβλεπόμενη έκθεση του ΥΣΦ κ.α.

4. Τομείς εποπτείας σε όλους τους σιδηροδρομικούς οργανισμούς

Θα πραγματοποιηθεί μία (1) σύσκεψη εποπτείας με κάθε Σ.Ε. και το Δ.Υ. προκειμένου να γίνεται πρωτίστως παρακολούθηση των «ανοιχτών» ευρημάτων / μη συμμορφώσεων και της προόδου υλοποίησης των σχετικών διορθωτικών ενεργειών για την άρση των ευρημάτων προηγούμενων ελέγχων και επιθεωρήσεων. Επίσης, στα πλαίσια των συσκέψεων εποπτείας θα παρέχεται βοήθεια από την ΕΑΑ προς όλους τους σιδηροδρομικούς οργανισμούς για κάθε θέμα που άπτεται της εναρμόνισης της λειτουργίας τους με την εθνική νομοθεσία και τις ευρωπαϊκές οδηγίες, καθώς και για οτιδήποτε άλλο άπτεται των αρμοδιοτήτων της. Τέλος, θα πραγματοποιηθεί και μια κοινή σύσκεψη εποπτείας με όλους τους σιδηροδρομικούς οργανισμούς και το ΥΜΕ προκειμένου να αναδειχθούν προβλήματα διεπαφών μεταξύ των σιδηροδρομικών οργανισμών.

Επισημαίνεται ότι η Αρχή πέραν των προγραμματισμένων εποπτικών δραστηριοτήτων που περιγράφονται στο πρόγραμμα μπορεί να υλοποιεί, επίσης, και έκτακτες ή αιφνίδιες εποπτικές δραστηριότητες οι οποίες δεν περιγράφονται στο πρόγραμμα.

Κατά τους ελέγχους μόνο των ΣΔΑ, η αξιολόγηση της ορθής εφαρμογής, της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητάς τους θα πραγματοποιείται από τους επιθεωρητές μέσω της χρήσης του Οδηγού του ERA – «Μοντέλο Ωριμότητας Διαχείρισης» και της χρήσης της εφαρμογής «ERA SMS», η οποία είναι διαθέσιμη στο Google Play και δίδει τη δυνατότητα στους επιθεωρητές να βαθμολογούν την επίδοση ασφάλειας ανά κριτήριο / απαίτηση του ΣΔΑ, όπως προβλέπονται καθορίζονται στον κατ’ Εξουσιοδότηση Κανονισμό (ΕΕ) 2018/762.

Το Σχέδιο Εποπτείας έτους 2023 θα υλοποιηθεί από επιθεωρητές / προσωπικό της ΡΑΣ το οποίο διαθέτει την επάρκεια και τις δεξιότητες που αναφέρονται στο άρθρο 6 του Κανονισμού (ΕΕ) 2018/761 και στο άρθρο 8 της υπ. αριθμ. 5791/29-05-2017 Απόφασης της ΡΑΣ (Β’ 2158). Οι τεχνικές που υιοθετούνται από τους επιθεωρητές της ΡΑΣ για την υλοποίηση των δραστηριοτήτων αυτών, προβλέπονται στο διεθνές Πρότυπο ISO 19011 και ενδεικτικά περιλαμβάνουν ανασκόπηση εγγράφων, χρήση λιστών ελέγχου, ανάλυση δεδομένων, διενέργεια συνεντεύξεων προσωπικού όλων των επιπέδων της διοικητικής δομής, λήψη δειγμάτων εγγράφων και αρχείων σχετιζόμενων με τα εφαρμοζόμενα συστήματα διαχείρισης, παρατήρηση και παρακολούθηση εκτελούμενων καθηκόντων/εργασιών κ.α.