ΡΥΘΜΙΣΗ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Πρόσβαση | Σιδηροδρομική Αγορά | Φορείς | Καταγγελίες | Νομοθετικό Πλαίσιο
Η ΡΑΣ αποτελεί το ρυθμιστικό φορέα των σιδηροδρομικών μεταφορών στην Ελλάδα, σύμφωνα με το άρθρο 28 του ν.3891/2010. Βασική της αρμοδιότητα είναι η εποπτεία της λειτουργίας της σιδηροδρομικής αγοράς με κανόνες ανταγωνισμού, διασφαλίζοντας την ισότιμη και χωρίς διακρίσεις πρόσβαση σε υποδομές και υπηρεσίες σιδηροδρομικών μεταφορών.
Η ΡΑΣ παρακολουθεί την σχετική ευρωπαϊκή νομοθεσία για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου, Οδηγία 2012/34, και εισηγείται το κατάλληλο νομοθετικό και κανονιστικό πλαίσιο για τη δημιουργία υγειούς σιδηροδρομικής αγοράς στην Ελλάδα.
Επιλαμβάνεται επί αναφορών, καταγγελιών και προσφυγών αιτούντων που, ενδεχομένως, έχουν υποστεί άδικη ή διακριτική μεταχείριση εναντίον αποφάσεων του Διαχειριστή Υποδομής, των Σιδηροδρομικών Επιχειρήσεων και των Φορέων Εκμετάλλευσης Εγκαταστάσεων και Παρόχων Υπηρεσιών προς τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις και επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις σε περιπτώσεις παραβάσεων της σχετικής με τις αρμοδιότητές της σιδηροδρομικής νομοθεσίας.
Πρόσβαση
Κάθε αδειοδοτημένη σιδηροδρομική επιχείρηση, που διαθέτει Πιστοποιητικό Ασφάλειας, αιτείται πρόσβαση από το Διαχειριστή της Υποδομής – ΟΣΕ ΑΕ, ακολουθώντας τη διαδικασία που περιγράφεται στην Δήλωση Δικτύου. Η πρόσβαση στην υποδομή, καθώς και η πρόσβαση σε εγκαταστάσεις παροχής υπηρεσιών του Διαχειριστή Υποδομής και των λοιπών Φορέων Εκμετάλλευσης Εγκαταστάσεων Υπηρεσιών παρέχονται με κανόνες διαφάνειας και ισότιμης μεταχείρισης προς όλες τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις.
Πρόσβαση στην Υποδομή
Η παροχή πρόσβασης υλοποιείται με την σύναψη σύμβασης πρόσβασης μεταξύ της ενδιαφερόμενης Σιδηροδρομικής Επιχείρησης και του Διαχειριστή της Εθνικής Σιδηροδρομικής Υποδομής (ΟΣΕ). Σχέδιο συμφωνίας πρόσβασης υπάρχει στο Παράρτημα VI της Δήλωσης Δικτύου.
Στη Δήλωση Δικτύου και στο ν.4408/2016 (Τμήμα 2 και Τμήμα 3) κάθε ενδιαφερόμενη σιδηροδρομική επιχείρηση μπορεί να βρει όλες τις λεπτομέρειες για την κατανομή της χωρητικότητας και τα τέλη χρήσης της υποδομής. Πρότυπη φόρμα αίτησης χωρητικότητας υπάρχει στο παράρτημα VII της Δήλωσης Δικτύου.
Πρόσβαση σε εγκαταστάσεις παροχής υπηρεσιών
Ο Κανονισμός 2017/2177 καθορίζει τις λεπτομέρειες της διαδικασίας και τα κριτήρια που πρέπει να τηρούνται για την απόκτηση πρόσβασης σε υπηρεσίες παρεχόμενες στις εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης που περιγράφονται στα σημεία 2, 3 και 4 του παραρτήματος II του Νόμου 4408/16 .
Στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ VIII της Δήλωσης Δικτύου υπάρχει η παρουσίαση των εγκαταστάσεων στις οποίες δίδεται πρόσβαση, συμπεριλαμβανομένης της τροχαίας πρόσβασης, για την παροχή υπηρεσιών, βασικών, πρόσθετων και βοηθητικών σύμφωνα με το παράρτημα ΙΙ (2)του Νόμου 4408/16 . Συγκεκριμένα, υπάρχει κατάλογος εγκαταστάσεων για την παροχή υπηρεσιών προς τις ΣΕ με την τεχνική περιγραφή των εγκαταστάσεων, τη θέση τους, τις ώρες λειτουργίας και τα στοιχεία επικοινωνίας.
Σιδηροδρομική Αγορά
Βασικοί συμμετέχοντες στην αγορά σιδηροδρομικών υπηρεσιών είναι οι:
- Διαχειριστής Υποδομής-ΟΣΕ ΑΕ
- Σιδηροδρομικές Επιχειρήσεις
- Φορείς Εκμετάλλευσης Εγκαταστάσεων Παροχής Υπηρεσιών προς Σιδηροδρομικές Επιχειρήσεις και Πάροχοι Υπηρεσιών:
Hellenic Train ΑΕ https://www.hellenictrain.gr.
Οργανισμός Λιμένος Θεσσαλονίκης https://www.thpa.gr
Σ.ΕΜΠΟ. Ν. Ικόνιο Πέραμα http://www.pct.com.gr
Οργανισμός Λιμένος Βόλου Κεντρικός Προβλήτας Λιμένος Βόλου, http://www.port-volos.gr
Οργανισμός Λιμένος Αλεξανδρούπολης Εμπορικός Λιμένας-ΤΟΛ, Αλεξανδρούπολη https://ola-sa.gr/el/
- Διαχειριστής Σιδηροδρομικού Τροχαίου Υλικού – ΓΑΙΟΣΕ ΑΕ
- Φορέας Παροχής Υπηρεσιών Συντήρησης Σιδηροδρομικού Τροχαίου υλικού – HELLENIC TRAIN
Η ΡΑΣ παρακολουθεί όλους τους φορείς που συμμετέχουν στην ελληνική σιδηροδρομική αγορά, με σκοπό τη διασφάλιση της λειτουργίας τους με κανόνες διαφάνειας και ισότιμης μεταχείρισης.
Η παρακολούθηση της σιδηροδρομικής αγοράς (Market Monitoring) αποτελεί προτεραιότητα για τη ΡΑΣ, προκειμένου να υπάρχει μια υπεύθυνη καταγραφή και αποτύπωση, με ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία, των σιδηροδρομικών μεταφορών και της δυναμικής τους στην Ελλάδα.
Η ΡΑΣ, στο πλαίσιο των απαιτήσεων του Κανονισμού (ΕΕ) 2015/1100 έχει την ευθύνη για την συμπλήρωση σε ετήσια βάση έκθεσης με πληροφορίες σχετικά με τη χρήση των δικτύων και την εξέλιξη του τομέα των σιδηροδρόμων.
EUROPEAN COMMISSION: Rail Market Monitoring (RMMS)
IRG Rail : Annual Market Monitoring Report
Σύμφωνα με το άρθρο 11 του ν.4408/2016 (Α’ 135) το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών μπορεί να περιορίσει το δικαίωμα πρόσβασης στην ελληνική σιδηροδρομική υποδομή, όταν το δικαίωμα αυτό θα έθετε σε κίνδυνο την οικονομική ισορροπία των συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.
Συγκεκριμένα, κατόπιν εισήγησης της ΡΑΣ, με απόφαση του Υπουργού Υποδομών και Μεταφορών μπορεί να περιορίζεται το δικαίωμα πρόσβασης σε υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών μεταξύ ενός σημείου αναχώρησης και ενός σημείου προορισμού όταν μια διαδρομή καλύπτεται από σύμβαση παροχής δημόσιας υπηρεσίας και η νέα υπηρεσία θέτει σε κίνδυνο την οικονομική ισορροπία της υφιστάμενης σύμβασης.
Ένας αιτών / μια επιχείρηση θα πρέπει να κοινοποιήσει, δεκαοκτώ (18) τουλάχιστον μήνες πριν από την έναρξη ισχύος του πίνακα δρομολογίων στα οποία αφορά η αίτηση χωρητικότητας, στη Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) και στο Διαχειριστή Υποδομής (ΟΣΕ ΑΕ) την πρόθεσή του/της να ξεκινήσει νέα υπηρεσία σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών που θα εκτελείται χωρίς σύμβαση για δημόσιες υπηρεσίες στις επιβατικές μεταφορές.
Η ΡΑΣ είναι ο ρυθμιστικός φορέας, που πραγματοποιεί εξέταση οικονομικής ισορροπίας. Αυτή η αρμοδιότητα της ΡΑΣ βασίζεται
- Στο άρθρο 55 της οδηγίας 2012/34 / ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου, όπως ενσωματώθηκε στο αρ. 55 του ν. 4408/2016 (Α 135)
- Στον Εκτελεστικός Κανονισμό (ΕΕ) 2018/1795 της Επιτροπής, της 20ής Νοεμβρίου 2018, για τον καθορισμό της διαδικασίας και των κριτηρίων για την εφαρμογή της δοκιμής οικονομικής ισορροπίας σύμφωνα με το άρθρο 11 της οδηγίας 2012/34 / ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου
Η οικονομική ισορροπία μιας σύμβασης παροχής δημόσιας υπηρεσίας θεωρείται ότι διακυβεύεται, όταν η προτεινόμενη νέα υπηρεσία έχει ουσιαστικά αρνητικό αντίκτυπο :
(1) στην αποδοτικότητα των υπηρεσιών που παρέχονται βάσει της σύμβασης δημόσιας υπηρεσίας ή / και
(2) στο καθαρό κόστος για την αρμόδια αρχή που αναθέτει τη σύμβαση δημόσιας υπηρεσίας.
Σύμφωνα με τα άρθρα 9, 10 και 11 του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/1795 της Επιτροπής, η ΡΑΣ αξιολογεί εάν η οικονομική ισορροπία μιας σύμβασης δημόσιας υπηρεσίας διακυβεύεται από την προτεινόμενη νέα υπηρεσία. Η ανάλυση που διενεργείται από τη ΡΑΣ εστιάζεται στον οικονομικό αντίκτυπο της προτεινόμενης νέας υπηρεσίας στη σύμβαση δημόσιας υπηρεσίας στο σύνολό της, όχι σε μεμονωμένες υπηρεσίες που λειτουργούν βάσει αυτής, καθ ‘όλη τη διάρκεια της. Μπορεί να εφαρμοστούν προκαθορισμένα κατώτατα όρια σε συγκεκριμένα κριτήρια, αλλά όχι μεμονωμένα από άλλα κριτήρια. Η ΡΑΣ λαμβάνει επίσης υπόψη τα οφέλη για τους πελάτες που προέρχονται από τη νέα υπηρεσία βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα.
Έντυπο γνωστοποίησης Προγραμματιζόμενης Νέας Υπηρεσίας Σιδηροδρομικής Μεταφοράς Επιβατών
Φορείς
Το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών (ΥΠΥΜΕ) είναι υπεύθυνο για την χάραξη και εφαρμογή εθνικής στρατηγικής πολιτικής στον τομέα των μεταφορών και των υποδομών.
«Ο εθνικός οργανισμός διερεύνησης αεροπορικών και σιδηροδρομικών ατυχημάτων και ασφάλειας μεταφορών που διεξάγει έρευνα ύστερα απόκάθε σοβαρό ατύχημα στο σιδηροδρομικό σύστημα της Ελλάδας με στόχο τη βελτίωση της σιδηροδρομικής ασφάλειας και την πρόληψη ατυχημάτων.
HT https://www.hellenictrain.gr
ΟΛΘ https://www.thpa.gr
PCT http://www.pct.com.gr
ΟΛΒ http://www.port-volos.gr
ΟΛΑ https://ola-sa.gr/el/
Γενική Διεύθυνση Κινητικότητας και Μεταφορών (DG MOVE)
Η Γενική Διεύθυνση Κινητικότητας και Μεταφορών, για τον σιδηρόδρομο, εστιάζει σε τρεις τομείς ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη μιας ισχυρής και ανταγωνιστικής αγοράς σιδηροδρομικών μεταφορών:
- στο άνοιγμα της αγοράς σιδηροδρομικών μεταφορών στον ανταγωνισμό
- στη βελτίωση της διαλειτουργικότητας και ασφάλειας των εθνικών δικτύων
- στην ανάπτυξη υποδομών σιδηροδρομικών μεταφορών.
Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού (DG COMP)
Η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού είναι αρμόδια για τη θέσπιση κανόνων και εργαλείων για την ορθή και ομοιογενή εφαρμογή των αντιμονοπωλιακών διατάξεων:
- της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης
- των διατάξεων για τις συγκεντρώσεις των επιχειρήσεων
- των διατάξεων για τις κρατικές ενισχύσεις.
Σύνδεσμος Ανεξάρτητων Ρυθμιστικών Αρχών (IRG-Rail)
Ο IRG-Rail λειτουργεί ως μια πλατφόρμα συνεργασίας, ανταλλαγής πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών μεταξύ των εθνικών ρυθμιστικών αρχών σιδηροδρόμων, με συνέπεια στο υφιστάμενο ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο.
Ευρωπαϊκός Οργανισμός Σιδηροδρόμων (ERA)
Ο ERA είναι ο οργανισμός που στοχεύει στην προώθηση ασφαλών και συμβατών σιδηροδρομικών συστημάτων στα όρια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Καταγγελία
Όποιος έχει έννομο συμφέρον δικαιούται να υποβάλλει ενώπιον της ΡΑΣ καταγγελία κατά του Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής, των Σιδηροδρομικών Επιχειρήσεων, των Φορέων Εκμετάλλευσης Εγκαταστάσεων Υπηρεσιών και Παρόχων Υπηρεσιών προς τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις, που παραβιάζουν την εν γένει σιδηροδρομική νομοθεσία, τις διατάξεις του ελεύθερου ανταγωνισμού ή τους όρους των χορηγηθεισών από την ΡΑΣ αδειών, συμπληρώνοντας την κάτωθι φόρμα.
Η καταγγελία διεκπεραιώνεται σύμφωνα με τη Διαδικασία Χειρισμού Καταγγελίας της ΡΑΣ (βλ. σχετικά έγγραφα).
Οδηγίες Συμπλήρωσης του Εντύπου Καταγγελίας:
Η καταγγελία μπορεί να είναι έγγραφη επώνυμη ή ανώνυμη και συντάσσεται στην ελληνική γλώσσα.
Τρόποι υποβολής εντύπου καταγγελίας:
Για την υποβολή καταγγελίας , ο ενδιαφερόμενος συμπληρώνει την φόρμα «έντυπο υποβολής καταγγελίας» και την αποστέλλει στην ΡΑΣ με τους κάτωθι τρόπους :
1. με επισύναψη, στο email info@ras-el.gr
2. με αυτοπρόσωπη παρουσία στα γραφεία της Αρχής Σταδίου 33, 7ος όροφος, ΤΚ 10559 Αθήνα
3. με ταχυδρομείο, στην ως άνω διεύθυνση
Οποιοδήποτε αναγκαίο στοιχείο για την έρευνα μπορεί να ζητηθεί υπηρεσιακά και μετά την υποβολή της καταγγελίας, ο φάκελος της οποίας δύναται να συμπληρώνεται με επιπρόσθετα σχετικά στοιχεία ή με συμπληρωματική αναφορά. Η άρνηση ή η παράλειψη υποβολής συμπληρωματικών στοιχείων από τον καταγγέλλοντα, τα οποία ζητούνται υπηρεσιακά ως κρίσιμα και απολύτως απαραίτητα για τη διερεύνηση της αναφοράς του, μπορεί να οδηγήσει στην αρχειοθέτηση της υπόθεσης.
Ανώνυμη έγγραφη καταγγελία:
Η ανώνυμη καταγγελία μπορεί να είναι μόνο έγγραφη και πρέπει να περιέχει όλα τα πληροφοριακά στοιχεία, εξαιρουμένων των στοιχείων της ταυτότητας του καταγγέλλοντος.
Προφορική καταγγελία:
Η ΡΑΣ δεν δέχεται να εξετάσει προφορικές καταγγελίες απ’ όπου και αν προέρχονται.
Σχετικά Έγραφα
Νομοθεσία
– ΥΑ 63186 3187 2015 (Β 23333)
- Οδηγία 2012/34 για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου
- Οδηγία 2016/2370 για την τροποποίηση της οδηγίας 2012/34/ΕΕ όσον αφορά το άνοιγμα της αγοράς εσωτερικών υπηρεσιών σιδηροδρομικής μεταφοράς επιβατών και τη διακυβέρνηση της σιδηροδρομικής υποδομής
- Κανονισμός 2015/171 σχετικά με ορισμένες πτυχές της διαδικασίας αδειοδότησης των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων
- Κανονισμός 1370/2007 για τις δημόσιες επιβατικές σιδηροδρομικές και οδικές μεταφορές και την κατάργηση των κανονισμών του Συμβουλίου (ΕΟΚ) αριθ. 1191/69 και (ΕΟΚ) αριθ. 1107/70
- Κανονισμός 2016/2338 για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 σχετικά με το άνοιγμα της αγοράς εγχώριων επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών
- Κανονισμός 2015/909 σχετικά με τους τρόπους υπολογισμού του κόστους που προκύπτει απευθείας από τη λειτουργία σιδηροδρομικής υπηρεσίας
- Κανονισμός 2018/1795 για τον καθορισμό της διαδικασίας και των κριτηρίων που εφαρμόζονται στην εξέταση της οικονομικής ισορροπίας κατά το άρθρο 11 της οδηγίας 2012/34/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου
- Απόφαση 2017/2075 σχετικά με την αντικατάσταση του παραρτήματος VII της οδηγίας 2012/34/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου
- Κανονισμός 2017/2177 σχετικά με την πρόσβαση σε εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης και σε υπηρεσίες σχετικές με τις σιδηροδρομικές μεταφορές
- Κανονισμός 2016/545 για τις διαδικασίες και τα κριτήρια όσον αφορά τις συμφωνίες-πλαίσιο για την κατανομή χωρητικότητας της σιδηροδρομικής υποδομής
- Κανονισμός 2018/643 για τις στατιστικές σχετικά με τις σιδηροδρομικές μεταφορές
- Κανονισμός 2015/1100 σχετικά με τις υποχρεώσεις των κρατών μελών για την υποβολή εκθέσεων στο πλαίσιο της παρακολούθησης των αγοράς σιδηροδρομικών μεταφορών
- Κανονισμός 2010/913 σχετικά με το ευρωπαϊκό σιδηροδρομικό δίκτυο για ανταγωνιστικές εμπορευματικές μεταφορές
- Κανονισμός 1316/2013 για τη σύσταση της διευκόλυνσης «Συνδέοντας την Ευρώπη», την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 913/2010 και την κατάργηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 680/2007 και (ΕΚ) αριθ. 67/2010
